Choroba występuje pod kilkoma postaciami, zróżnicowanymi w trzy grupy pod względem miejsca występowania endometriozy.

Pierwsza grupa to endometrioza maciczna, podczas której zmiany chorobowe obserwowane są wyłącznie w macicy bądź w jajowodzie.

Druga grupa obejmuje zmiany w innych miejscach układu płciowego, między innymi jajnikach, pochwie, przegrodzie pochwowo-odbytowej.

Trzecia grupa to endometrioza umiejscowiona poza układem płciowym. W tym przypadku może ona występować m.in. w otrzewnej miednicy mniejszej, w jelicie, bliznach skórnych. Istnieją również dwa typu endometriozy, występuję w nieokreślonych konkretnie miejscach oraz pod różnymi postaciami.

Stopnie zaawansowania endometriozy

Zaawansowanie endometriozy zwykło się określać według czterech stopni. Wyznaczają one wielkość oraz umiejscowienie zmian powstałych na skutek przerostu błony śluzowej macicy.

Pierwszy stopień zaawansowania choroby oznacza, że zmiany umiejscowione są głównie w macicy, jajnikach oraz jajowodach. W tym momencie występują już zrosty nieunaczynione, których wielkość nie przekracza jednak 5 mm oraz luźne strzępki jajowodów.

W drugim stopniu zaawansowania choroby mamy do czynienia początkowo ze zmianami takimi, jak zrosty i torbiele, które jednak nie przekraczają wielkościowo 5 mm – torbiele często samoistnie pękają. Wraz z rozwojem choroby, zrosty występujące w jajnikach i jajowodach stają się mocne i niemożliwe do usunięcia drogą operacyjną, a także zmiany pojawiają się w całej macicy i na ścianie łączącej macicę z odbytem. Ich wielkość zaczyna przekraczać 5 mm. W tym stopniu choroby jeszcze zalecane jest nieraz pacjentce zajście w ciążę przed następnym stopniem rozwoju choroby, który może doprowadzić do bezpłodności stałej.

Przy trzecim stopniu endometriozy zmiany przekroczyły już 5 mm, a także objęły swoim zasięgiem szerokie więzadła, łącząc je z jajowodami oraz jajnikami. Prócz tego, zrosty występują również w dotąd wolnych strzępkach jajowodów. Zmiany również znajdują się licznie w zagłębieniu maciczno-odbytniczym.

W przypadku czwartego, najcięższego stopnia endometriozy obserwuje się tyłozgięcie macicy, zrosty otrzewnej z zagłębieniem odbytniczo-macicznym, a także jelito połączone zrostami z trzonem macicy. Prócz tego, ogniska chorobowo zmienione pojawiają się również w wyrostku robaczkowym oraz pęcherzu moczowym.